Su Tahsisi Hidroloji Raporları için en uygun tahmin modelleri
Dursun YILDIZ
[1] Yrd. Doç Dr. Doğan YILDIZ Zekiye KULGA
[2]
İnş Müh.ADA Hidroenerji YTÜ İstatistik Böl. Bşk Yrd. Meteoroloji Yük Müh
Müh. Müş. Ltd. Şti.
ÖZET
Su kaynaklarından akılcı planlı ve verimli bir şekilde yararlanabilmek için bu kaynakların en uygun şekilde tahsis edilmesini sağlamak büyük önem taşır. Bu tahsisin en sağlıklı ve sürdürülebilir şekilde yapılabilmesi için de tahsiste kullanılacak yöntemin iyi tanımlanması gerekir.Havza ölçeğinde yapılacak tahsislerde hacimsel denge dâhilinde talep ve arzın birbirini karşılaması sağlanmaya çalışılır. Bu da herhangi bir anda mevcut olan su miktarı ile tahsis edilen sular arasında bir denge olması anlamına gelmektedir
Çeşitli projeler için su tahsisi ve su kullanım izni taleplerinde izlenmesi gereken yol konusunda ilgili kurumlarca çalışmalar yapılmıştır. Bunun için ilgili idare öncelikle talebe konu olan su alma noktasına ait bir hidroloji raporu hazırlanmasını istemektedir.
Bu talep doğrultusunda hazırlanacak hidroloji raporunun içermesi gereken husular DSİ Etüt Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Su Tahsisleri ve Su Sicili Şube Müdürlüğünün hazırladığı "
Su Tahsis Ya Da Kullanım İzinleri İçin Hazırlanacak Olan Hidrolojik Etüt Raporu Dispozisyonu” dokümanında belirtilmiştir.. Su tahsisi veya su kullanım izni talebinde bulunacak olan özel ve tüzel kişilerin bu çerçevede raporu hazırlaması ve bu raporun DSİ tarafından onaylanması gerekmektedir.
Su kullanım noktasındaki suyun miktarı veya baz akımının hesabı için genellikle yeterli
(zaman aralığında) uzunlukta akım ölçümü bulunamaz. Bu noktada yeterli ölçüm olmaması durumunda belirli süreli ölçümlere dayanan tahmin modellerine ihtiyaç duyulur. Ancak bu istatistiki tahmin modellerinden elde edilecek olan tahminlerin
(kestirim değerlerinin) gerçeğe en yakın olabilmesi için bazı sınır şartlarının ve suyun hangi kaynaktan alınmak istendiğinin bilinmesi gerekir.
Belirli bir su kullanım noktasından tahsisi veya kullanım izni talep edilecek olan su, kaynak suyu veya yüzey suyu olabilir. Su alma noktasına yakın uzun süredir çalışan yağış ve akım gözlem istasyonlarının bulunması yapılacak tahmindeki hata payını azaltacaktır. Ancak suyun alınacağı kaynak ve havzada ölçülmüş iklim ve su verileri su alınmak istenen yere göre çok büyük değişkenlikler gösterecektir.
Bu anlamda yakınında yağış istasyonu olmayan veye yeterli akım ve meteorolojik verisi bulunmayan noktalardan da idareye su tahsisi için talepler gelebilir.Bu durumda öncelikle yapılması gereken çalışma gerekli ve yeterli verinin elde edilmesi için ölçümlerin yapılmasıdır.Çünkü en uygun tahminin yapılabilmesi için öncelikle yeterli ve doğru veriye ihtiyaç vardır.Bunun yanısıra tahmin için hangi istatistik modelin en uygun model olduğunun tesbiti de büyük önem taşır.
Diğer bir deyişle suyun alınacağı kaynağın cinsi ve elde mevcut verilerin miktarı , su tahmini için hangi istatisitik modelin tercih edileceği konusunda önemli bir rol oynar. Havza bazında su yönetiminin ve su tahsislerinin uygulamaya geçirilmeye çalışıldığı bu dönemde su tahsislerinin yeterli miktarda güvenilir verilerle ve en uygun tahmin modelleri kullanılarak yapılması daha sonra ortaya çıkacak birçok anlaşmazlığı şimdiden önleyecektir.
Bu nedenle bu makalede su tahsisi veya su kullanımı izin talepleri için hidroloji raporlarındaki hesaplamalarda kullanılabilecek en uygun tahmin modelleri ve bunun için sağlanması gereken minimum kriterler ele alınarak araştırılmıştır.
[1] DSİ Yöneticisi (Emekli)
[2] DSİ Etüt ve Plan Dairesi Başkanlığı Hidroloji Şube Müdürlüğü Personeli (Emekli)
Tüm makaleyi okumak için tıklayınız
Su Tahsisi Hidroloji Raporları için en uygun tahmin modelleri
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın