Genel

Su: barış için hayati bir kaynak. Ancak barış su işbirliği ile kendiliğinden  gelmez

• 26.03.2024
• Yazar:Dursun Yıldız
• (0) Yorum
• 587

Su: barış için hayati bir kaynak. Ancak barış su işbirliği ile kendiliğinden  gelmez

Dursun Yıldız

Su Politikaları Uzmanı

26 Mart 2024

 Dünya üzerindeki yaşamın temel unsuru olan su, insanlık ve diğer canlılar için talebi sürekli ve yerine başka bir şeyin ikame edilemeyeceği çok özel bir doğal kaynaktır. Bu özellikleri ve dünya yüzeyine eşitsiz dağılması nedeniyle  su kaynaklarının yönetimi ve kullanımı nedeniyle ülkelerarasında gerilimler ve çatışmalar da yaşanmıştır. Bu çatışmaların yanısıra su işbirliğinin  barış ve istikrarın sağlanması için kritik bir rol oynadığı ve doğru yönetildiğinde birleştirici bir güç olduğu da biliniyor.Ancak barışın su işbirliği ile kendiliğinden gelmeyeceği ve bunun için birçok adımın birlikte atılması gerektiği de bilinmesi gerekenler arasındadır.

Su, coğrafi, ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan çeşitli sorunları içinde barındıran çok  karmaşık özelliklere sahip  bir doğal kaynaktır. İklim değişikliği , su kıtlığı, su kirliliği ve suyun eşitsiz dağılımı gibi faktörler, suyun yönetimini daha da  karmaşık hale getirmektedir.Su üzerinde artan baskılar  dünya nüfusunun yaklaşık %40’ının yaşadığı sınıraşan su havzalarında su kaynaklarıyla ilgili anlaşmazlık ve çatışma riskini de arttırmaktadır. Özellikle, su kirliliği ve  su paylaşımı konularında kıyıdaş ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar  zaman zaman  bölgesel istikrarsızlığa da neden olmaktadır.

Ancak, su aynı zamanda barışın sağlanması ve korunmasında da kilit bir role sahiptir. Su kaynaklarının sürdürülebilir ve adil bir şekilde yönetilmesi, çatışmaları önlemeye yardımcı olabilir ve uzlaşmayı teşvik edebilir. Bir diğer deyişle; sınıraşan veya sınıroluşturan  su kaynaklarının yönetimi üzerine kurulacak  işbirlikleri,  ülkeler arasındaki güveni artırabilir ve karşılıklı bağımlılığı teşvik edebilir.

Su Güvenliği

Su güvenliği, insanların temiz içme suyuna ve sağlıklı yaşam koşullarına erişimini sağlamak için gerekli olan bir kavram olup bir ülkede ve bölgede  barış ve istikrarın en  temel  unsuru olarak kabul edilmelidir. Su güvenliği eksikliği, sosyal ve ekonomik açıdan kırılganlığı artıracağı gibi sektörler ,topluluklar, ülkeler arasında gerilim yaratma ve çatışma riskini de arttırabilir.  Doğru şekilde yönetildiğinde, su kaynakları barışçıl çözümlerin teşvik edilmesine, bölgesel işbirliğinin geliştirilmesine ve istikrar ve  güvenliğin artırılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle, sınıraşan su havzalarında  suyun bir işbirliği aracı olarak ele alınması, etkin bir şekilde yönetilmesi ve korunması gelecek nesillere barış ve refah içinde bir dünya bırakmak için de kritik bir öneme sahiptir.

Dünya Su Günü  teması: Barış için su! 

Bu yılın Dünya Su Günü'nün teması olan  “Barış için Su”  kavramı ilk bakışta  daha çok  suya erişim olmadan barışın olmayacağı düşüncesini yaratmaktadır.  Ancak bunun  tam tersi de doğrudur: Barış olmadan su tehdit altında kalacak ve faydaları çok kısıtlı olacaktır.  Bu yüzden Libya, Yemen ve Ukrayna'daki çatışmaların suyun kullanımını nasıl engellediğini  görmemiz gerekiyor

İlk resmi Dünya Su Günü'nde, 22 Mart 1993'te, insanların% 21'inden fazlasının  güvenli içme suyuna erişimi yoktu. Bugün, yüz milyarlarca dolar su, sanitasyon ve hijyen yatırımına rağmen, 2,2 milyar insan - veya gezegendeki 8.1 milyar insanın yaklaşık% 27'si - hala güvenli bir şekilde içme suyuna erişemiyor.

Bu yılın  Dünya Su Günü'nün teması Barış için su veya barış için sudan faydalanmak olarak belirlendi. Aslında  su kaynakları için tarihsel rekabet binlerce yıl öncesine dayanıyor ve kökleri insan topluluklarının yerleşimine kadar uzanıyor. Su ayrıca barışın inşası için  potansiyel bir başlangıç  noktası olarak da  görülüyor. Fakat burada barışın  su işbirliği ile  doğal olarak kendiliğinden gelmeyeceğini belirtmemiz gerekiyor. Ortak kaynak yönetimi ve su diplomasisi, kıyıdaş ülkeler veya su kullanıcı grupları arasındaki  ilişkilere katkıda bulunacaksa, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, medya, bazı uluslararası kuruluşlar  gibi aktörlerin de  bu  barışı teşvik eden koşulları  dikkatlice hazırlamaları gerekecektir.

Su Diplomasisi

Su diplomasisi, su kaynaklarının yönetimi ve kullanımıyla ilgili çatışmaları çözmek için kullanılan bir dizi strateji ve tekniktir. Su diplomasisi, çeşitli taraflar arasında diyalog ve müzakereyi teşvik eder ve uzlaşma sağlamak için ortak çözümler arar. Uluslararası kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları ve bilim insanları, su diplomasisi alanında çalışarak su kaynaklarının adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesine katkıda bulunabilirler.

Ayrıca, suyla ilgili teknik işbirliği ve altyapı projeleri de bölgesel işbirliğini teşvik edebilir. Ortak barajlar, su arıtma tesisleri, sulama sistemleri ve taşkın kontrolü gibi projeler, kıyıdaş  ülkeler arasında güveni artırabilir ve suyun faydalarının paylaşımına  yönelik çalışmaları teşvik edebilir

Bu kapsamda kıyıdaş ülkeler arasındaki teknik su işbirliği çabalarına siyasi iradenin  daha geniş bir işbirliği oluşturma anlayışı da  eşlik etmelidir. Bunun için başlatılan  teknik çalışmalara diğer alanlardaki işbirliği  çabaları da ,diplomatik girişimlerle  entegre edilmelidir. Böylece teknik düzeydeki işbirliği ile  oluşabilecek olan güven ortamı diğer politika alanlarına da yayılabilecektir.

Su işbirliğinin kıyıdaş ülkelerarasında sadece veri alışverişinin sınırlı teknik işbirliğinin  ötesine geçerek sürdürülebilir olarak barışa ve istikrara katkıda bulunması için diğer birçok  koşulun da gerçekleşmesi gerekir.

 Su yönetiminde işbirliği amacı taşıyan kıyıdaş ülkeler, ancak ortak siyasi irade, ortak hedef ortak amaç ve bunun için güç birliği sağlayabildikleri durumlarda  barışa katkıda bulunabilir. Bununla birlikte konuya daha genel bakarsak su, küresel barışa ve istikrara en büyük katkıyı dünya nüfusunun en yoksul kesimleri için gıda güvenliğini ve temiz içme suyuna erişimi  sağladığında gerçekleştirmiş olacaktır.