SU KAYNAKLARI YÖNETİMİ ARTIK YAŞAMSAL
- 20.08.2023
- Yazar:Prof .Dr. Murat Türkeş
- (0) Yorum
- 1064
Türkiye iklim değişikliğinden nasıl etkileniyor?
Ülkemiz için kuraklık gerçekten kalıcı bir tehlike mi?
Prof. Dr. MURAT TÜRKEŞ:
Doktorada çalışma konum, iklimsel değişimler, kuraklık ve çölleşmeydi. 1980’li yılların ortalarında “kuraklıktan doktora konusu mu olur” diye gülmüştü insanlar. Ama Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nde çalıştığım sürede uluslararası süreci izlediğim için doğru yoldaydım. Türkiye’de iklim değişikliğini, kuraklığı ve çölleşmeyi birlikte anmak zorundayız. Türkiye’nin yaklaşık %60’lık arazisi bugünkü iklim koşullarında yazları kurak subtropikal Akdeniz ikliminin denetiminde. Akdeniz ikliminin kendi iklim sorunları var. Uzun ve sıcak bir yaz mevsimi, yaz kuraklığı söz konusu. Yağışın mevsimselliği çok yüksek, büyük bir kısmı kışın düşüyor, ama sonra yine kurak. Bu, neden önemli? Özellikle Akdeniz havzasında kış yağışlarındaki azalma son birkaç yılda yaşadığımız gibi bizi hemen etkiliyor. Yağışın yıllar arası değişkenliği yüksek. Kuraklık olasılığı da aynı şekilde. Bunlar bugünkü iklim koşulları. Türkiye arazisinin %60’ı bugünkü iklim koşullarında çeşitli derecelerden kurak arazi. Yani yabancıların “dryland” dediği kurak araziler. %60’ı yıllık su açığı olan, yağışın buharlaşmayla ve terlemeyle kaybedilen suyu karşılayamadığı yarı kurak, yarı nemli araziler. Altyapımız böyle. Bu bize neyi gösteriyor? Çok açık. Karadeniz Bölgesi dışında meteorolojik, klimatolojik, metodolojik olarak su zengini olmadığımızı, yağışın çok değişken olduğunu, kuraklık eğiliminin yüksek olduğunu gösteriyor. Bu da su kaynakları yönetimini zorunlu kılıyor. İklim değişikliği açısından -hükümetler arası iklim değişikliği paneli dahil- birçok çalışma ve kendi özgün uluslararası hakemli yayınlarımız açıkça şunu gösteriyor: Türkiye’de yağışlar 1970’lerden beri azalma eğiliminde. Özellikle kış yağışları olmak üzere, ilkbahar, yaz ve yıllık yağışlar açısından. Son çalışmalarda sonbahar mevsiminde ve yaz yağışlarında artış var, ama onlar da biliyorsunuz bereketli yağışlar şeklinde olmuyor. Sağanak, gök gürültülü sağanak yağış, seller, taşkınlar biçiminde oluyor. Yüzeysel akışa geçiyor ve ne yazık ki kentlerde afetlere neden oluyor. Türkiye’de hava sıcaklıkları istatistiki açıdan da artış eğiliminde. Yani ısınıyoruz. Türkiye’nin büyük bir bölümü ısınma eğilimi yaşıyor. Yüksek sıcaklıklar yeni rekorlar kırıyor. Sıcak hava dalgalarının sıklığında, uzunluğunda ve şiddetinde belirgin artış var. Bu da buharlaşmayı ve terlemeyi artırıyor. Yağışın az olduğu dönemde tarımsal ve hidrolojik kuraklık yansımalarını yaşamaya başlıyoruz. Toprağın nemi azalıyor. Bütün bu değişimler aynı zamanda ekosistemi, ekosistemdeki can suyunu, oradaki biyolojik çeşitliliği, hepsini etkiliyor ve bu hızlı oluyor. Yüzey ve alt atmosfer sıcaklıkları, Karadeniz sıcaklıklarının, hava ve deniz yüzeyindeki sıcaklıkların artmasına neden oluyor. Buharlaşma, terlemeyi artırıyor. Isınan hava daha sıcak hava kütlelerine ve daha fazla su buharı emme/taşıma kapasitesine sahip oluyor. Hatırlayın, çok yakında yaşadık, İzmir selleri, taşkınları, şiddetli yağışlar, hortumlar vs. Tropikal iklime geçtik demiyorum, ama sıcaklık rejimi açısından tropikal koşullar baskın olmaya başladı. Çalışmalar bunu açık bir şekilde gösteriyor.
Prof. Dr. MURAT TÜRKEŞ
A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Fiziki Coğrafya ve Jeoloji Kürsüsü’nden mezun oldu. Yüksek lisansını aynı kürsüde, doktorasını İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Klimatoloji ve Meteoroloji Anabilim Dalı’nda yaptı. Aralık 1981-Mayıs 2004 döneminde Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nde çalıştı ve Mayıs 2004-Şubat 2013 döneminde bir üniversitede görev yaptıktan sonra emekli oldu. İklim değişikliği ve değişkenliği, kuraklık, arazi bozulumu ve çölleşme, küresel klimatoloji ve iklim dinamiği, sinoptik meteoroloji/klimatoloji ve uygulamaları, orman yangınları meteorolojisi ve klimatolojisi, doğal afetler ve afet risk yönetimi, etkilenebilirlik ve risk çözümlemeleri, ekolojik biyocoğrafya, uluslararası iklim değişikliği ve çölleşme sözleşmeleri vb. alanlarda yurtiçinde ve yurtdışında yayımlanmış makaleleri, bildirileri, kitap ve kitap bölümleri vardır. UNEP/WMO Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) başyazarı, hakem editörü ve hakemlerinden. “
makalenin tümü için lütfen tıklayınız
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın