İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE YERALTISUYU KAYNAKLARINA ETK�

Genel

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE YERALTISUYU KAYNAKLARINA ETKİSİ

01.04.2024
Yazar:Prof.Dr. Alper Baba
(0) Yorum
179

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE YERALTISUYU
KAYNAKLARINA ETKİSİ
Alper BABA Nilüfer TIROL
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Özet
Günümüzde yeraltısuyu, küresel su çekimlerinin yaklaşık üçte birinin kaynağıdır ve dünya nüfusunun
büyük bir kısmına içme suyu sağlamaktadır. Atmosferik koşullara karşı daha korunaklı
olduğu için yeraltısuyu kaynakları yerüstü su kaynaklarına nazaran daha güvenilir bir kaynak
olarak kabul edilir. İklim değişikliği, su kaynaklarının temini ve yönetimine ilişkin belirsizlikler
oluşturmaktadır. İklimin iki temel unsuru sıcaklık ve yağış trendi, bölgesel kuraklıkları, taşkın
sıklığı ve şiddetini, yüzeysel akış miktarlarını etkilerken nihai olarak yeraltısularının beslenme ve
deşarj mekanizmaları da bu değişimlerden etkilenir. İklim değişikliğinin yarattığı etkilere karşı
en savunmasız ülkelerden birisi Türkiye’dir. Ülkenin ortalama hava sıcaklığı 1990’lardan beri
sürekli artış eğilimindedir ve yağış rejimleri değişmektedir. İklim etkenleri, nüfus artışı, tarımsal
ve endüstriyel aktivitelerin artması, ruhsatsız kuyular yeraltısuları arz ve talebi üzerinde değişiklikler
yaratmaktadır. Türkiye’de tarımsal amaçlı yeraltısularının kullanımı her sene daha da
artmaktadır ve günümüzde bu oran %67’dir. Geçmişten günümüze su seviyeleri incelendiğinde,
yeraltısuyu kaynakları çoğu bölgede azalma hatta bazı bölgelerde tükenme sorunu ile karşı
karşıyadır. Özellikle, Marmara, Ege, İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde yeraltısuyu
seviyeleri bazı kuyularda 100 metreye kadar düşmüştür. Bu azalış eğiliminin devamı, evsel,
endüstriyel ve tarımsal sulama için önemli bir kaynak olan ve kurak dönemlerde akarsuları
besleyerek ekosistemin devamlılığını sağlayan akiferler için geri döndürülemez sorunlara yol
açabilir. Ayrıca gelecek için yapılan öngörüler, iklim değişikliği ve artan su talepleri nedeniyle
Türkiye’nin birçok yerinde su stresinin daha da artacağını ortaya koymaktadır. Bu nedenle,
yeraltısularının mevcut durumunu değerlendirmek ve iklim değişikliğinin yaratacağı etkileri
tahmin ederek su yönetim politikaları geliştirmek su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için
büyük önem taşımaktadır. Bu makale, iklim değişikliği ve Türkiye’nin yeraltısularının mevcut
durumu hakkında genel bir çerçeve sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Yeraltısuyu kaynakları, İklim değişikliği, Su stresi, Türkiye