Genel

ABD ve RUSYA'nın  LNG  Pazarı Gerilimi Yakın

• 21.06.2017
• Yazar:Dursun Yıldız
• (0) Yorum
• 599

   Dursun YILDIZ Yazının başlığının yanlış anlaşılmasını önlemek için  hemen açıklayalım. ABD ve Rusya'nın yakında patlayacak LNG gerilimi  aslında bir enerji  kaynağı  bulma , koruma veya enerji yollarını tutma  gerilimi  değil .Ancak en az bunlar kadar  önemli bir "pazar kapma stratejik  savaşı" olacak.Bu satrancın hamleleri artmaya başladı. Bu pazar kapma,pazara yerleşme  ve pazarı  koruma savaşının hazırlıkları her iki tarafta da hızla sürüyor.Boru Hatları doğalgazın yakın ülkeler ihracatında işe yarıyor. Rusya AB'yi boru hatları ile donattı.ABD'nin ise boru hattıyla ihracat olanağı sınırlı. Boru hatlarının dışında doğal gazın ihraç edilmesi için sıvılaştırması şart. Piyasadaki son rakamlara göre, doğalgaz sıvılaştırma tesis yapımının maliyeti 2.5 milyar dolar.Bunun dışında sıvılaştırılmış doğalgazı boşaltma terminalinde  gazlaştırma ünitesinin de maliyeti 750 milyon dolar. Sıvılaştırılmış doğalgazın taşınması için kullanılan bir LNG tankerinin fiyatı ise ortalama  250 milyon dolar. ABD Ucuz, Rusya Yakın Asya Pasifikte Çin Japonya ve Güney Kore'nin LNG ihtiyaçları hızla artıyor.Bu ülkeler dünyanın en büyük  LNG ithalatçısı. Bölgeye ABD'den başka  LNG ihraç edebilecek iki ülke daha  var.Rusya ve Avustralya. ABD geliştirdiği son kaya gazı teknolojisi ile ucuz kaynak avantajına sahipken Rusya ve Avustralya'nın   da bu  LNG pazarlarına coğrafi yakınlık avantajı var. Rusya   halen Gazprom tarafından yönetilen  LNG sektörünü liberalleştiriyor. Amaç Asya-Pasifik pazarındaki LNG ihracatı payını arttırmak. Japon konsorsiyumu ile Rusya'nın  Rosneft devlet firması arasında Rusya'nın Uzak Doğu LNG operasyonu için  bir konsorsiyum oluşturuluyor. Bu ayın başında Rosneft,  Exxon Mobil ,Japon Sodeco ve Vitol ile bir LNG  anlaşması imzaladı.Bu anlaşmaya göre Rosneft Vitol'e 2.75 milyon ton LNG sağlayacak.Bu anlaşma Rosneft  Hırvatistan'da bir anahtar  LNG terminali kuracak..Rusya doğudaki Shakalin LNG terminaline ikisi Kuzey Buz denizi, biri Karadeniz  ikisi de Pasifik kıyılarında olmak üzere 5 terminal daha ekleyecek. Rusya LNG için Doğu Akdeniz'de de hareketli.   Gazprom   İsrail’in, Tamar off- shore gaz alanı için  5 Mart 2013 tarihinde  bir anlaşma imzalamıştı Anlaşma için  Gazprom belirli bir miktar gazın uzun bir süre tahsisini talep etti. Gazprom  Asya Pasifik'in büyük LNG pazarı için her hamleyi yapıyor. İsrail bu anlaşma ile Japonya, Güney Kore, Çin ve Hindistan'a ihracatta doğrudan erişimi sağlayacak.  Gazprom  Tamar Yüzer LNG Projesi yapımına 2017 yılında başlayacaktı  Ancak Petrol fiyatlarının uzun süre düşük seviyede kalması ve Rusya'ya uygulanan ambargo bu tarihi ötelemiş görünüyor. Tamar'da yaklaşık 270 milyar metreküp gaz var. Putin: Asya Pasifik'te ileri bir rol üstlenebiliriz! Putin geçen Ağustosta "Asya  -Pasifik  bölgesi çok hızlı gelişiyor.Rusya bu bölgede ileri bir rol üstlenebilir" açıklaması yapmıştı.Bu rolde LNG etkili olacak gibi görünüyor. Rusya'nın toplam  doğalgaz ihracatının %63'ü, Petrol ve  Petrol ürünleri  ihracatının ise %85'i Türkiye dahil Avrupa'ya yapılıyor.Rusya Petrol ve Doğalgaz ihracatında Avrupa'ya sıkışmış durumda. Avrupa'nın Rusya'ya enerji bağımlılığı azalmasa da artmayacak gibi görünüyor. Bu nedenle  Rusya  yeni pazar arayışında. Rusya Asya pazarında LNG ihracatı ile henüz küçük bir pay kapmış durumda. Ancak Çin , Güney Kore ve Japonya ile görüşmeleri sürdürüyor Rusya, ABD'nin ucuz enerji ihracatına ve Avrupa  doğalgaz pazarındaki payının azalma olasılığına karşı  LNG pazarında ABD'nin hamlelerini karşılamaya çalışacak. Asya Ülkelerinin LNG İhtiyacı Artıyor Asya ülkelerinde LNG talebinin 2020 yılına kadar iki katına çıkacağı tahmin ediliyor.Asya ülkelerinin ve diğer OECD üyesi olmayan ülkelerin doğal gaz talebinin ise 2035'e kadar %85 artacağı ileri sürülüyor. ABD doğalgazı artık daha ekonomik çıkartıyor.Bu yeni teknoloji   bir petrol devinin 40 milyar dolarlık LNG projesi yatırımı kararı almasına neden oldu. LNG Taşımacılığı Doğal  gazın  sıvılaştırılarak  (LNG)deniz  yoluyla  taşınması  petrole  göre  teknolojik olarak karmaşık ekonomik olarak da pahalı.  Belli miktarın altında  LNG’nin deniz yoluyla taşınması ekonomik değil.  2015 yılı itibariyle dünya  denizlerinde  LNG  taşıyan  230 gemi  bulunmakta olup yakın  gelecekte  150  tane  daha  LNG  tankerine ihtiyaç duyulacağı öngörülüyor. Ayrıca dünya genelinde 17 adet  LNG ihracat terminali ve 40 adet  LNG  ithalat  terminali  var  Doğal  gazın  sıvılaştırılarak  deniz  yoluyla  taşınması  petrolün  deniz  yoluyla  taşınmasına göre 7 kat daha pahalıdır. Bu sebeple doğal gaz taşınması için genel olarak boru hattı stratejileri ve  bölgesel pazarlar tercih ediliyor. Ülkelerin LNG ithalatı olanağının artması  gaz pazarının liberalleşmesinde ve rekabet yaratılmasında da önemli rol oynuyor. Asya,Kuzey Amerika  ve Avrupa LNG pazarlarındaki  bağlantılar ve fiyatlandırma sistemi farklı.Örneğin 2013 Martında Asya Pasifik ülkelerinde LNG indirme birim fiyatı 15,75 $-19,75 $ arasında iken Avrupa'da ortalama 12 $ ,Güney Amerika'da ise 17,5 $ civarındaydı. LNG Piyasasına ABD Etkisi ABD 'nin  teknolojisini geliştirerek çok ucuza çıkarttığı kaya gazını ihraç edebilmesi için bugünlerde ABD Kongresinden karar bekleniyor. Bu karar çıktığında LNG piyasasına yeni ve güçlü bir aktör girmiş olacak.ABD'nin bu piyasaya girmesinin en önemli etkisi de gazın fiyatlandırılması üzerine olacak. Çünkü ABD dünyada doğalgaz fiyatlarını petrol fiyatlarıyla ilişkilendirmeden tespit eden birkaç ülkeden biri.Bu nedenle  ABD'nin bu politikası rekabet avantajı sağlayacağından özellikle Rusya'nın uyguladığı fiyatlandırmadaki bu   ilişkinin kaldırılması  konusunda bir etki yaratabilir.Dünyada satılan doğal gazın büyük bölümü petrol fiyatına endekslenmiş uzun vadeli anlaşmalarla boru hattı ile veya  LNG olarak iletiliyor.Ancak geçmişte bu iki kaynak daha doğrudan bir  rekabet içindeydi. ABD Hazırlıkları Tamamladı ABD'nin üretimi  Rusya'nın yıllık doğagaz ihracatını  geçti. ABD Senatosunda, Obama döneminde   “Rusya’nın doğalgaz pazarındaki hakimiyetinin Avrupalı müttefiklere zarar verdiği” gerekçesiyle, doğalgaz ihracatının serbest bırakılması yönünde yasa tasarısı sunulmuştu.O dönemde ABD eski senatörü  John Barrasso  The Washington Post gazetesindeki makalesinde, “Rusya Avrupa pazarındaki hakimiyetini sürdürürken, ABD gaz ihracatına onay verilmesi konusunu erteliyor.Rusya’nın doğalgaz pazarını kontrolü altında tutması,Japonya başta olmak üzere bazı müttefiklerimizin doğalgaza çok yüksek rakamlar ödemeleri nedeniyle, rekabet güçlerinin azalmasına ve vatandaşlarının refah seviyelerinin gerilemesi yol açıyor.İhracat onay süreci hızlandırılmalı.Eğer ABD doğalgaz ihraç etmezse bunu başkası yapacak. Kanada ve Avustralya, çok daha basitleştirilmiş şartlarda büyük ihracat programları hazırlıyor. Bu şansı kaçıramayız” demişti. ABD'nin Gaz ihracatı izni  geçen aylarda gündemin ön sıralarındaydı.Daha önce  Obama Yönetimi 4 LNG Projesini onaylamıştı.Böylece  LNG ihracatına yeşil ışık yanmış oldu.Gaz ihracatı izni  için 25 şirket başvurdu. Bu şirketler günde  toplam 850 milyon m³ gaz ihracatı için izin istiyorlar Bu da  ABD'de  bir günde çıkartılan gazın yarısına karşılık geliyor. ABD 'nin verdiği izinle şimdilik Latin Amarika'ya ve Çin'e küçük çapta ihracat yapıldğı biliniyor. Rusya'nın LNG Atağı Başladı Rusya Avrupa gaz pazarındaki payının azalma ihtimaline karşı Asya gaz pazarına yaklaşma stratejisi izliyor. Rusya'nın LNG sektöründe hareketlenmesinin bir diğer nedeni de pazarda  LNG üreten ve ihraç eden ülkeler arasında artan rekabet. Rusya çeşitli kıyılarına LNG terminalleri planladı ama halen  uzak doğuda sadece Sakhalin LNG tesisi bulunuyor. Tesisin yıllık kapasitesi  14.65  milyar m³ Rusya'nın  Yamal alanındaki LNG üretimi projesi  esas olarak Japonya ,Çin,Güney Kore,Hindistan ve Tayvan pazarı için.Ancak ikincil olarak Avrupa'ya da gaz ihraç edilecek .Projeksiyonlar 2025 yılına kadar Asya  pazarındaki gaz talebinin yılda 600-800 milyar m³'e çıkacağını gösteriyor. Halen LNG dış pazarındaki Rusya varlığı çok etkili değil.2012'de  Sakhalin Terminalinden Asya pazarına  14,65 milyar m³'lük ihracat yapılmış.Bu ihracatın %60'ı Japonya'ya diğer  bölümü ise Çin,Güney Kore Hindistan,Tayvan gibi  bölgedeki diğer ülkelere yapılmış. Gazprom ve Novatek OAO  Ortak girişimi projesinin  maliyeti 18-20 milyar dolar.2018 yılında işletmeye geçecek olan Yamal projesi  ile yılda yaklaşık 20 milyar m³ LNG üretilecek.Bu LNG'nin   herbiri 170 000 m³'lük  16 adet buz kırıcılı tanker ile taşınması planlandı. Tüm bu gelişmelere rağmen Rusya'nın LNG sektöründeki ilerlemesi yeterli değil.Projelerdeki yavaş ilerleme Gazpromu yeni LNG anlaşmaları yapmaktan uzak tutuyor.Burada sadece 2011'de Gazprom ile Gail India arasında 2018-2019 yılından itibaren  yılda  2,5 milyon ton LNG temini anlaşması yapıldı.   Dursun Yıldız