Su Sektöründe Küresel Yenilikçi Finansman Mekanizmaları
Dursun Yıldız/ 15 02 2016
Su konusunda uzun dönemdir çeşitli raporlar hazırlayan OECD 2010 yılı başında Su Sektörü
İçin Küresel Yenilikçi Finansman Mekanizmaları Arayışları başlıklı bir rapor yayınladı. Raporda su ve sanitasyon hizmetlerine yeni finans kaynakları oluşturmaya yardımcı olabilmek için yenilikçi mekanizmalar inceleniyor.
Rapor öncelikle, genel su hizmetlerine değil özel olarak içme suyu ve atık su hizmetleri alanına odaklanıyor. Kredi, tahvil ve hisse senedi gibi piyasa tabanlı geri ödemeli finansman sistemi ele alınıp inceleniyor.
Raporda su hizmetlerindeki finansman sorunlarının piyasa tabanlı geri ödemeli finansman konusunda yenilikçi mekanizmalarla aşılabileceği ve bu sistemin incelenmesi gerektiği savunuluyor.
Raporda ayrıca; OECD ülkeleri, gelişmekte olan ülkeler ve orta seviyede gelişmiş ülkelerin geliştirdikleri veya geliştirmekte oldukları yenilikçi finansman uygulamalarından edindikleri deneyimler de inceleniyor. Bu kapsamda, bölgeler ve ülkeler arasındaki bilgi ve deneyim değişiminin nasıl yapılabileceği üzerinde duruluyor.
SEKTÖRÜN FİNANSMAN KAYNAĞI
Su ve sanitasyon hizmetlerinin üç ana finansman kaynağı “3T (Tarrifs, Taxation, Transfers)”; tarifeler, vergiler ve aktarımlar olarak ele alınmaktadır. 3T’den elde edilen gelirlerle su ve sanitasyon hizmetlerinin finansmanı karşılanırken, geri ödemeli finansmandan da bu hizmetlerin finansman açığının kapatılması için köprü oluşturacak bir model öneriliyor.
Ancak raporda; geri ödemeli finansmanın su ve sanitasyon hizmetlerindeki tüm finansman açığını kapatamayacağı da belirtliyor. Bunun nedeni olarak da bu finansmanın oluşturulabilmesi için mevcut bir yatırımın olması gerektiği belirtiliyor Bu geri ödemeli finansman mevcut yatırımı destekleyici nitelikte bir finansmandır. Geri ödemesi yapılacak bu paranın belli bir süre için kullanımının da ilave bir bedeli olacağı vurgulanıyor.
Su ve sanitasyon hizmeti sağlayıcıları genelde geri ödemeli finansmanın sermaye, hizmet ve iyileştirme giderlerinin karşılanmasında kullanılmasını önermektedirler. Sürekli işletme ve bakım masrafları ise düzenli olarak 3T (tarifeler, vergiler ve aktarımlar) kaynaklarından karşılanmaktadır.
Raporda bu yenilikçi finansman modelinin amacı da tanımlanmış. Bu modelin esas olarak, geri ödemeli sistemde karşılaşılan zorlukların ortadan kaldırılıp sisteme yeniden işlerlik kazandırılmasına yönelik olduğu ileri sürülüyor.
FİNANSMANIN GERİ ÖDEMESİNDEKİ ZORLU
Finansman ve projeler arasında bir takım uyumsuzluklar sonucu geri ödemeli finansmanın su ve sanitasyon hizmeti sektörüne aktarılması zorlaştığı belirtiliyor. Denetim ve yönetimdeki eksiklikler ile proje maliyetleri için yeterli nakit akışının olmaması gibi genel nedenlerin yanında özel etkenler de geri ödemeli finansmanın bu sektöre akışını aksatmaktadır. Bu özel etkenler;
- Hedef kitlenin alım gücündeki kısıtlar,
- Yerel işletmeci ve küçük su hizmet sağlayıcıları için sağlanan sınırlı parasal kaynaklar,
- Olağan risklerin yönetimindeki zorluklar,
- Merkezden planlanmayan su temin projeleri için ödenek eksikliği,
- Mevcut finasmanların su hizmet sektörü gibi uzun süreli projeler için kısa dönemli olması,
- Su hizmeti veren kuruluşlarının bilanço dengesizliği,
- Dış yatırımcı ve kredi sağlayıcılarının amaçlarının su sektörü tarafından yeterince anlaşılamaması ve bu kredilere şüpheyle yaklaşılması,
- Finansörlerin kredi sağlayabileceği güvenilir ve sağlam projelerin eksikliği
olarak sıralanmaktadır.
Şekil 1. Geri Ödemeli Finansmanın Kullanılmasıyla Su Hizmet Sektöründeki Finansman Açığının Köprülenmesi
KÜRESEL SU SEKTÖRÜ İÇİN FİNANSMAN ÇÖZÜMÜ
Raporda, su ve sanitasyon hizmetleri için uygulanabilecek yenilikçi finansman yöntemlerinin piyasa tabanlı geri ödemeli finansman kaynaklarının su sektörüne aktarılmasında önemli derecede etkili olacağı savunuluyor. Bu probleme çözüm olabilecek çeşitli finansman araçları incelenip, bu araçların çeşitli ülkelerdeki mevcut kullanımları ve küresel su sektörü için geliştirilebilme potansiyelleri de değerlendiriliyor.
Çözümde anahtar rol oynayacak bu araçlar;
- Karma hibeler ve geri ödemeli finanasman,
- Mikrofinansman,
- Üretime yönelik destek,
- Garantiler ve sigorta ürünleri,
- Finansman araçlarının gruplandırılması,
- Yerel yönetim, kuruluş ve birimlere doğrudan katkı,
- Özkaynak arttırımı,
- Kredi notu,
- Güvenilir projelerinin hazırlanmasına yardımcı olacak destekçi oluşumlar
ana başlıkları altında inceleniyor.
Raporun son bölümünde de ülkelerdeki finansal krizlerin, yukarıda sayılan yenilikçi finasman mekanizmalarını sekteye uğrattığından da söz ediliyor.
Bilindiği gibi dünyada 750 milyar dolar ile 1 tirilyon dolar arasında olduğu açıklanan su hizmetleri yönetimi pazarında azgelişmiş ülkelerdeki uygulamalar sosyal muhalefet ile karşılaşmıştı.
Yenilikçi modellerin araştırıldığı OECD Raporu, dünyada su hizmetleri yönetiminde doğrudan özelleştirme uygulamalarında karşılaşılan bu zorlukların aşılması için alternatif arayışına yönelik çalışmaların devam ettiğini ortaya koyması açısından dikkat çekicidir.
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın